Categories
บทเรียนพระคัมภีร์

2 พงศ์กษัตริย์ (บทเรียนที่ 12)

ฟื้นฟูพระวิหารและปุโรหิต

 

พระธรรม        2พงศ์กษัตริย์ 12:1-21

อ้างอิง             2พศด.21:16-17;24:1-14;2พกษ.8:12;11:2;14:5,19;15:10-14,25-30;21:23;22:4-7;25:18,25; 1พกษ.7:48-51;15:18,21

บทนำ           ในชีวิตของเราเป็นหนี้คนหลายคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่ให้คำปรึกษาและนำเราไปในทางที่ดี แต่จงระวังในยามที่เราสิ้นคนดีที่คอยแนะนำตักเตือนเราให้เดินตามทางพระเจ้า เราอาจฟังคำปรึกษาหรือคำแนะนำทั้งของผู้อื่นและของตัวเองที่จะนำเราไปสู่บั้นปลายที่ไม่พึงประสงค์ก็เป็นได้!

บทเรียน

12:1 “ใน​ปี​ที่ 7 แห่ง​รัชกาล​เยฮู โยอาช​ ทรง​เป็น​กษัตริย์ และ​พระองค์​ทรง​ครองราชย์​ใน​กรุง​เยรูซาเล็ม 40 ปี พระมารดา​ของ​พระองค์​มี​พระนาม​ว่า ศิบียาห์​ชาว​เบเออร์เชบา”

   (In the seventh year of Jehu, Jehoash began to reign, and he reigned forty years in Jerusalem. His  mother’s name was Zibiah of Beersheba. )

12:2 “และ ​โยอาช​ทรง​ทำ​สิ่ง​ที่​ชอบธรรม​ใน​สายพระเนตร​ของ​พระยาห์เวห์ ตลอด​รัชกาล​ของ​พระองค์​ที่​เยโฮยาดา​ปุโรหิต​ได้​ แนะนำ​พระองค์”

       (And Jehoash did what was right in the eyes of the Lord all his days, because Jehoiada the priest  instructed him. )

12:3 “แต่​พวกเขา​ยัง​ไม่ได้​รื้อ​ปูชนียสถาน​สูง ประชาชน​ยัง​คง​ถวาย​สัตวบูชา​และ​เผา​เครื่อง​หอม​ใน​ปูชนียสถาน​สูง​เหล่า​นั้น”

        (Nevertheless, the high places were not taken away; the people continued to sacrifice and make offerings on the high places.)

12:4 “โยอาช​ตรัส​กับ​พวก​ปุโรหิต​ว่า “เงิน​ทั้งสิ้น​อัน​เป็น​ของ​ถวาย​ที่​บริสุทธิ์ ซึ่ง​นำ​เข้า​มา​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ได้​แก่​เงิน​ที่​เรียก​จาก​แต่​ละ​คน คือ​เงิน​ที่​กำหนด​ให้​เสีย และ​เงิน​ทั้ง​สิ้น​ที่​ประชาชน​ถวาย​ด้วย​ความ​สมัคร​ใจ จะ​นำ​มา​ไว้​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์”

  (Jehoash said to the priests, “All the money of the holy things that is brought into the house of the Lord,  the money for which each man is assessed—the money from the assessment of persons— and the  money that a man’s heart prompts him to bring into the house of the Lord, )

12:5 “ให้​ปุโรหิต​แต่​ละ​คน​รับ​เงิน​นั้น​จาก​คน​ที่​รู้จัก​กัน ให้​พวกเขา​ซ่อม​พระนิเวศ​ตรง​ที่​ที่​เห็น​ว่า​ต้องการ​ซ่อมแซม”

      (let the priests take, each from his donor, and let them repair the house wherever any need of repairs is  discovered.” )

12:6 “ต่อ​มา​ใน​ปี​ที่ 23 แห่ง​รัชกาล​พระราชา​โยอาช พวก​ปุโรหิต​ไม่ได้​ซ่อมแซม​พระนิเวศ”

      (But by the twenty-third year of King Jehoash, the priests had made no repairs on the house. )

12:7 “เพราะ​ฉะนั้น พระราชา​โยอาช​จึง​ทรง​เรียก​ปุโรหิต​เยโฮยาดา และ​ปุโรหิต​อื่นๆ และ​ตรัส​กับ​พวก​เขา​ว่า “ทำไม​ท่าน​จึง​ไม่​ซ่อมแซม​พระนิเวศ? เพราะ​ฉะนั้น อย่า​รับ​เงิน​จาก​คน​ที่​ท่าน​รู้จัก​เพื่อ​ตัว​เอง​เลย แต่​ให้​ส่ง​ไป​เพื่อ​ซ่อมแซม​พระนิเวศ

      (Therefore King Jehoash summoned Jehoiada the priest and the other priests and said to them, “Why  are you not repairing the house? Now therefore take no more money from your donors, but hand it over for the repair of the house.” )

12:8 “พวก​ปุโรหิต​จึง​ตกลง​กัน​ว่า​จะ​ไม่​รับ​เงิน​จาก​ประชาชน​อีก และ​จะ​ไม่​ซ่อมแซม​พระนิเวศ”

       (So the priests agreed that they should take no more money from the people, and that they should not repair the house.)

12:9 “แล้ว​เยโฮยาดา​ปุโรหิต​นำ​หีบ​มา​ใบ​หนึ่ง เจาะ​รู​หนึ่ง​ที่​ฝาหีบ​นั้น และ​ตั้ง​ไว้​ข้าง​แท่น​บูชา​ด้าน​ขวา ทาง​คน​เข้า​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ และ​ปุโรหิต​ผู้​เฝ้า​อยู่​ที่​ธรณี​ประตู ก็​นำ​เงิน​ทั้งหมด​ที่​ถูก​นำ​เข้า​มา​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ ใส่​ไว้​ใน​หีบ​นั้น”

    (Then Jehoiada the priest took a chest and bored a hole in the lid of it and set it beside the altar on the right side as one entered the house of the Lord. And the priests who guarded the threshold put in it all the money that was brought into the house of the Lord. )

12:10 “และ​เมื่อ​เขา​เห็น​ว่า​มี​เงิน​ใน​หีบ​มาก​แล้ว ราชเลขา​และ​มหาปุโรหิต​จะ​ขึ้น​ไป​นับ​เงิน และ​เอา​เงิน​ที่​พบ​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์​นั้น​ใส่​ถุง​มัด​ไว้”

   (And whenever they saw that there was much money in the chest, the king’s secretary and the high  priest came up and they bagged and counted the money that was found in the house of the Lord. )

12:11 “แล้ว​พวกเขา​มอบ​เงิน​ที่​ชั่ง​แล้ว​นั้น​ไว้​ใน​มือ​ของ​คนงาน​ผู้​ดูแล​ พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ แล้ว​เขา​จะ​จ่าย​ต่อ​ให้​แก่​ช่างไม้​และ​ช่าง​ก่อสร้าง ผู้​บูรณะ​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์”

  (Then they would give the money that was weighed out into the hands of the workmen who had  the oversight of the house of the Lord. And they paid it out to the carpenters and the builders who worked on the house of the Lord, )

12:12 “และ​ให้​แก่​ช่างก่อ​อิฐ​ถือ​ปูน และ​ช่าง​สกัดหิน ทั้ง​ซื้อ​ไม้​และ​หินสกัด​ที่​ใช้​ใน​การ​ซ่อมแซม​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ และ​สำหรับ​ค่า​ใช้​จ่าย​อื่นๆ ทั้งหมด​ใน​งาน​ซ่อมแซม​พระนิเวศ”

   (and to the masons and the stonecutters, as well as to buy timber and quarried stone for making  repairs on the house of the Lord, and for any outlay for the repairs of the house.

12:13 “แต่​เงิน​ที่​นำ​เข้า​มา​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์​นั้น ไม่ได้​นำ​ไป​ใช้​ใน​การ​ทำ​ชามเงิน ตะไกร​ตัด​ไส้​ตะเกียง อ่าง แตร หรือ​ภาชนะ​ทองคำ​ใดๆ หรือ​ภาชนะ​เงิน​ของ​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์”

  (But there were not made for the house of the Lord basins of silver, snuffers, bowls, trumpets, or any  vessels of gold, or of silver, from the money that was brought into the house of the Lord, )

12:14 “เพราะ​เงิน​นั้น​พวกเขา​ให้​คนงาน​ที่​ทำงาน​ซ่อม​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์”

      (for that was given to the workmen who were repairing the house of the Lord with it. )

12:15 “และ​พวกเขา​ไม่ได้​ขอ​บัญชี​จาก​คน​ที่​พวกเขา​ใส่​เงิน​ไว้​ใน​มือ​ให้​ เอา​ไป​จ่าย​คนงาน เพราะ​เขา​ทั้งหลาย​ปฏิบัติ​งาน​ด้วย​ความ​ซื่อสัตย์”

       (And they did not ask for an accounting from the men into whose hand they delivered the money to pay  out to the workmen, for they dealt honestly. )

12:16 “เงิน​ที่​ได้​จาก​การ​ชด​ใช้​บาป และ​เงิน​ที่​ได้​จาก​การ​ลบ​ล้าง​บาป ไม่ได้​นำ​มา​ไว้​ใน​พระนิเวศ​ของ​พระยาห์เวห์ เงิน​นั้น​เป็น​ของ​พวก​ปุโรหิต”

       (The money from the guilt offerings and the money from the sin offerings was not brought into the house of the Lord; it belonged to the priests.)

12:17 “เวลา​นั้น​ฮาซาเอล​พระราชา​แห่ง​ซีเรีย​ทรง​ยก​ขึ้น​ไป​รบ​กับ​เมือง​กัท และ​ยึด​เมือง​นั้น​ได้ แต่​เมื่อ​ฮาซาเอล​มุ่ง​พระพักตร์​จะ​ขึ้น​ไป​ตี​กรุง​เยรูซาเล็ม”

    (At that time Hazael king of Syria went up and fought against Gath and took it. But when Hazael set his face to go up against Jerusalem, )

12:18 “โยอาช​พระราชา​แห่ง​ยูดาห์​ทรง​นำ​เอา​สิ่งของ​ศักดิ์สิทธิ์​ทั้งหมด​ที่​ เยโฮชาฟัท เยโฮรัม และ​อาหัสยาห์​บรรพบุรุษ​ของ​ พระองค์ ผู้​เป็น​กษัตริย์​แห่ง​ยูดาห์​ได้​ทรง​ถวาย​ไว้​นั้น และ​สิ่งของ​ศักดิ์สิทธิ์​ของ​พระองค์​เอง และ​ทองคำ​ทั้งหมด​ที่​พบ​ใน​คลัง​ของ​พระนิเวศ​พระยาห์เวห์​และ​ของ​ พระราชวัง​มา แล้ว​โยอาช​ทรง​ส่ง​สิ่ง​เหล่านี้​ไป​กำนัล​ฮาซาเอล​พระราชา​แห่ง​ ซีเรีย แล้ว​ฮาซาเอล​ก็​ทรง​ถอย​ทัพ​ไป​จาก​กรุง​เยรูซาเล็ม”

    (Jehoash king of Judah took all the sacred gifts that Jehoshaphat and Jehoram and Ahaziah his fathers, the kings of Judah, had dedicated, and his own sacred gifts, and all the gold that was found  in the treasuries of the house of the Lord and of the king’s house, and sent these to Hazael king of  Syria. Then Hazael went away from Jerusalem.)

12:19 “ส่วน​พระราชกิจ​อื่นๆ ของ​โยอาชและ​ทุก​สิ่ง​ที่​ทรง​กระทำได้​บันทึก​ใน​หนังสือ​พงศาวดาร​กษัตริย์​แห่ง​ยูดาห์​ไม่​ใช่​หรือ?”

(Now the rest of the acts of Joash and all that he did, are they not written in the Book of the Chronicles of the Kings of Judah? )

12:20 “พวกข้า​ราชการ​ของ​พระองค์​ลุกขึ้น​ก่อ​การ​กบฏ และ​ปลง​พระชนม์​โยอาช​เสีย​ใน​วัง​มิลโล ตาม​ทาง​ที่​ลง​ไป​ยัง​สิลลา”

       (His servants arose and made a conspiracy and struck down Joash in the house of Millo, on the way  that goes down to Silla. )

12:21 “พวก​นั้น​คือ​โยซาคาร์​บุตร​ชิเมอัท และ​เยโฮซาบาด​บุตร​โชเมอร์ พวก​ข้า​ราชการ​ของ​พระองค์​ได้​ประหาร​พระองค์ พระองค์​จึง​สิ้น​พระชนม์ และ​ทรง​ถูก​ฝัง​ไว้​กับ​บรรพบุรุษ​ใน​นคร​ดาวิด และ​อามาซิยาห์​พระราชโอรส​ของ​พระองค์​ได้​ขึ้น​ครองราชย์​แทน”

   (It was Jozacar the son of Shimeath and Jehozabad the son of Shomer, his servants, who struck  him  down, so that he died. And they buried him with his fathers in the city of David, and Amaziah his son reigned in his place.)

ข้อมูลมีประโยชน์

12:1     “ในปีที่ 7 แห่งรัชกาลเยฮู” (In the seventh year of Jehu) = ปี 835 ก.ค.ศ. (10:36)

“โยอาช” (Jehoash) – ในข้อนี้และในข้อ 18 ภาษาฮีบรู คือ “เยโฮอาช”

“40 ปี” (forty years) = ปี 835-796 ก.ค.ศ.

12:2     “…เยโฮยาดาปุโรหิตได้แนะนำพระองค์” (Jehoiada the priest instructed him.) = เยโฮยาดาได้ให้คำปรึกษาที่ดีในการปกครองประเทศต่อโยอาช น่าเสียดายที่ในบั้นปลายหลังจากเยโฮยาดาเสียชีวิต โยอาชหันหลังให้พระเจ้า (2พศด.24:14-27)

12:3     “…ไม่ได้ทำลายรื้อปูชนียสถานสูง” (the high places were not taken away)  = สถานที่ที่ใช้นมัสการพระเจ้า (ไม่ใช่พระต่างชาติ) –1พกษ.15:14  แต่ก็เป็นจุดเริ่มต้นของการนำธรรมเนียมต่าง ๆ ที่ผิดเพี้ยนเข้ามาสู่การนมัสการพระเจ้าของชาวยูดาห์และอิสราเอล –1พกษ.3:2

12:4     “เงินทั้งสิ้นอันเป็นของถวาย…” (All the money of the holy things that is brought into the house of the Lord) = เงินถวายมาจาก 3 แหล่งใหญ่ ๆ คือ

  1. “เงินที่เรียกเก็บเป็นรายบุคคลจากการทำสำมะโนประชากร” เมื่ออายุ 20 ปี โดยที่ชาวอิสราเอลต้องลงทะเบียนเป็นทหารและถวายเงินครึ่งเชเขล (5:26) เพื่อใช้บำรุงพระวิหารส่วนกลาง (อพย.30:11-16;38:25-26)
  2. “เงินถวายตามคำปฏิญาณ” = มาจากคำปฏิญาณประเภทต่าง ๆ และมูลค่าเงินถวายมีระบุไว้ใน ลนต.27:1-25
  1. “เงินถวายตามความสมัครใจให้แก่พระวิหาร” –ลนต.22:18-23;ฉธบ.16:10

12:5     “คนที่รู้จักกัน” (from his donor) = “ผู้ดูแลรักษาเงิน”, เจ้าหน้าที่ของพระวิหารดูแลเรื่องเงินให้ปุโรหิต โดยดูแลเงินที่ได้จากเครื่องบูชาและเครื่องถวายของประชาชน

“ซ่อมพระวิหาร” (repair the house) = ให้ซ่อมแซมพระวิหารส่วนที่ชำรุดเสื่อมไปตามอายุ (การก่อสร้างพระวิหารเสร็จสิ้นไปแล้ว 124 ปี ก่อนโยอาชขึ้นครองราชย์ , ข.1;1พกษ.6:38) และวิหารยังถูกทิ้งร้างและนำไปใช้ผิด ๆ ในรัชกาลของอาธาลิยาห์ (2พศด.24:7)

12:6     “…ปีที่ 23 แห่งรัชกาลพระราชาโยอาช” (the twenty-third year of King Jehoash) = โยอาชอาจเริ่มวางแผนการฟื้นฟูพระวิหารมาก่อนหน้านี้ 2-3 ปี เวลานี้เขาอายุ 30 ปี จึงได้ใช้อำนาจในฐานะกษัตริย์ควบคุมการซ่อมแซมพระวิหารด้วยตัวเอง

12:7     “อย่ารับเงินจากคนที่ท่านรู้จักเพื่อตัวเองเลย” (no more money from your donors) = จะไม่นำเงินจากแหล่งต่าง ๆ ในข้อ 4 ให้แก่พวกปุโรหิตอีกต่อไป

12:8     “พวกปุโรหิตจึงตกลงกัน” (the priests agreed) = มีการประนีประนอมกันคือ ปุโรหิตจะไม่รับเงินจากประชาชนอีกต่อไป (แต่ก็ไม่ได้จ่ายเงินค่าซ่อมแซมพระวิหารจากเงินที่ได้รับไปแล้วคืนมา)

12:9     “ปุโรหิตผู้เฝ้าอยู่ที่ธรณีประตู” (And the priests who guarded the threshold) = ปุโรหิตระดับ 3 คน มีหน้าที่ป้องกันไม่ให้มีการเข้าสู่พระวิหารอย่างผิดบทบัญญัติ (25:18;ยรม.52:24)

“นำเงินทั้งหมดที่ถูกนำเข้ามาในพระนิเวศใส่ไว้ในหีบนั้น” (put in it all the money that was brought into the house of the Lord) = เมื่อประชาชนมั่นใจว่าเงินถวายจะนำไปใช้ในการบูรณะพระวิหาร พวกเขาก็ถวายมากขึ้น (มีการรื้อฟื้น/สืบทอดธรรมเนียนนี้ในรัชกาลของโยสิยาห์ ใน 22:3-7)

12:10   “ราชเลขา” (the king’s secretary) –2ซมอ.8:17; โยอาชจัดการให้คนของกษัตริย์มีอำนาจโดยตรงในการดูแลเรื่องการเงินของพระวิหาร

12:11   “คนงานผู้ดูแล” (the workmen who had the oversight) = ผู้ควบคุมการก่อสร้าง/ซ่อมแซม เป็นผู้ดูแลแทน งานทั้งหมดไม่ได้อยู่ในการดูแลของปุโรหิตอีกต่อไป

12:12   “ช่างสกัดหิน” (quarried stone) –2พกษ.22:5-6

12:13   “ภาชนะทองคำใดๆ หรือภาชนะเงินของพระวิหาร”( vessels of gold, or of silver, from the money that was brought into the house of the Lord) = ตอนแรกเงินทั้งหมดถูกกำหนดไว้สำหรับการบูรณะ พระวิหารเท่านั้น เมื่อการบูรณะเสร็จสิ้นแล้ว จึงมีการใช้เงินส่วนที่เหลือสำหรับภาชนะเงิน และทองในพระวิหาร –2พศด.24:14

12:16   “เงินที่ได้จากการชดใช้บาปและเงินที่ได้จากการลบล้างบาป” (The money from the guilt offerings and the money from the sin offerings) = เงินที่นำมาถวายเป็นเครื่องบูชาไถ่บาป (ลนต.5:16;6:5;กดว.5:7-10) ให้เป็นรายได้ของปุโรหิตไม่ต้องนำเข้าพระวิหาร

12:17   “เวลานั้น” (At that time)  = ครั้งนั้น , = เหตุการณ์ที่น่าจะเกิดขึ้นในช่วงปลายรัชกาลของโยอาช

-จาก 2 พศด.24:14-24 เปิดเผยให้เห็นชัดว่า การโจมตีของซีเรีย (อารัม) เกิดขึ้นเพราะโยอาชหันหลังให้กับพระเจ้า หลังจากที่เยโฮยาดาเสียชีวิตและการละทิ้งพระเจ้าของโยอาชถึงขีดสุด เมื่อเขาประหารชีวิตเศคาริยาห์ บุตรชายของเยโฮยาดา โดยการเอาหินขว้างจนตาย (2พศด.24:22)

“ฮาซาเอล” (Hazael)  -8:7-15;10:32-33;13:3,22

“เมืองกัท” (Gath) = เมืองสำคัญของฟิลิสเตีย (ยชว.13:3) ที่ดาวิดพิชิตมา (1พศด.18:1) และเป็นเมืองขึ้นในสมัยเรโหโบอัม (2พศด.11:8) ในช่วงปลายรัชกาลโยอาชแห่งยูดาห์ (ปี 835-796 ก.ค.ศ.) และในระหว่างรัชกาลเยโฮอาหาสแห่งอิสราเอล (ปี 814-798 ก.ค.ศ.) -13:3,7

-พวกซีเรีย มีอำนาจเหนืออิสราเอล จึงสามารถรุกคืบเข้าโจมตีฟิลิสเตียและยูดาห์ได้

“ไปตีกรุงเยรูซาเล็ม” (to go up against Jerusalem) –2พศด.24:23-24

12:18   “สิ่งของศักดิสิทธิ์…ทองคำทั้งหมด…ไปกำนัลฮาซาเอล” (took all the sacred gifts… all the gold… sent these to Hazael )  -หลายปีก่อน กษัตริย์อาสาเคยพยายามส่งบรรณาการไปเพื่อซื้อความช่วยเหลือจากพวกซีเรียเช่นกัน –1พกษ.15:18

12:19   “หนังสือพงศาวดารกษัตริย์แห่งยูดาห์” (the Book of the Chronicles of the Kings of Judah)

–1พกษ.14:29;2พศด.22:10-24:27

12:20   “ก่อการกบฏและปลงพระชนม์โยอาช” (made a conspiracy and struck down Joash) = การรบครั้งนี้เป็นการตอบสนองที่โยอาชประหารเศคาริยาห์ บุตรเยโฮยาดา (2พศด.24:25)

“มิลโล” (Millo) –วนฉ.,1พกษ.11:27

-กษัตริย์โยอาชอาจประทับอยู่ที่นั่นเป็นการชั่วคราวในตอนถูกปลงพระชนม์ ในพงศาวดาร บันทึกว่าโยอาชถูกสังหารขณะบรรทมอยู่บนแท่น(2พศด.24:25)

12:21   “โยซาคาร์…เยโฮซาบาท” (Jozacar … Jehozabad ) = ทั้ง 2 มีมารดาเป็นชาวอัมโมน และโมอับ (2พศด.24:26) พวกเขาอาจเป็นทหารรับจ้างซึ่งเป็นผู้ปลงพระชนม์

“ถูกฝังไว้กับบรรพบุรุษ” (they buried him with his fathers ) –2พศด.24:25

“อามาซิยาห์” (Amaziah) = ราชโอรสขึ้นครองราชย์แทน -14:1-22

คำถามนำอภิปราย

  1. คุณเคยเห็น “บางคน” ที่เริ่มต้นชีวิตและการงานได้ดีเพราะมีคนบางคนหรือคนมากมายทุ่มเทเพื่อให้โอกาสนั้นแก่เขาบ้างหรือไม่? อย่างไร?
  2. คุณเคยเห็นคนบางคนได้ดีหรือไปได้ดีเพราะมีคนบางคนเป็นที่ปรึกษาที่ดียอดเยี่ยมให้บ้างหรือไม่? (แบ่งปัน) อย่างไร?
  3. คุณเคยทำดีหรือทำตามพระประสงค์ของพระเจ้าแต่ว่าไม่ได้ทำดีนั้นให้สุด ๆ บ้างหรือไม่?  ในเรื่องอะไร? แล้วผลเป็นอย่างไร?
  4. คุณเคยทุ่มเทเพื่อให้ “บางคน” กระทำกิจบางอย่าง แต่สุดท้ายเขาไม่ทำตามความคาดหวังบ้างหรือไม่?  แล้วผลเป็นอย่างไร?
  5. หรือตรงกันข้ามกับในข้อที่แล้ว นั่นคือ เคยมีใครคาดหวังและทุ่มเทให้คุณกระทำบางสิ่งแต่สุดท้ายคุณทำให้เขาผิดหวังบ้างหรือไม่?  ทำไมและอย่างไร?
  6. คุณเคยปฏิรูปวิธีทำงานในที่ทำงานในองค์กรหรือในคริสตจักรของคุณเพื่อให้มีการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นกว่าที่ผ่านมาบ้างหรือไม่?  ในเรื่องอะไรและอย่างไร?
  7. คุณเคยเห็นคนบางคนที่เริ่มต้นมาดีและจบแบบไม่ดีหรือตายในตอนจบบ้างหรือไม่?  เป็นอย่างไร? ขอแบ่งปัน

ศจ. ธงชัย ประดับชนานุรัตน์

ใส่ความเห็น

อีเมลของคุณจะไม่แสดงให้คนอื่นเห็น ช่องข้อมูลจำเป็นถูกทำเครื่องหมาย *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.